تابناک: شما گفته بودید که از روش‌ها غفلت کرده‌ایم و تنها روی اصول تکیه کرده‌ایم، به نظر شما این روش چه زیان‌هایی دارد و دلیل آن را چه می‌دانید؟
خوش‌چهره: مردم بیشتر به سطح عمومی شعارها نگاه می‌کنند؛ یعنی وضعیت معیشت، اشتغال و تورم و اصولاً مبانی نظری برنامه و سیاست‌های اقتصادی اجراشده از سوی دولت را زیاد مورد تعمق قرار نمی‌دهند. برای همین، وقتی گروهی شعار رونق اقتصادی را سر می‌دهد، به جز گروه نخبگان، غالب مردم نمی‌پرسند که مبانی تئوریک این رونق‌بخشی چیست.
ایراد استراتژیکی که هم‌‌اکنون به نظام و دولت‌ها وارد است که حتی در انتخابات ریاست‌جمهوری هم شاهدیم، این است که هنوز وجه غالب جهت‌گیری است؛ یعنی این‌که هر کسی می‌آید شعار عدالت می‌دهد، چهار تا حرف می‌زند و شعارهای ارزشی و آرمانی سر می‌دهد. در حالی که پس از 28 سال باید شیوه‌های رسیدن به هدف‌ها تبیین و مشخص شده باشد. شعارها و جهت‌گیری‌ها، باید خودش را در قالب یک مجموعه از شعارهای منسجم و سازگار نشان دهد که به آن برنامه می‌گویند که مثلاً برنامه فلان دولت در این قلمرو، این است که حتی شعارهایی مثل استقلال و آزادی باید در قالب آن برنامه توجیه شود.
تابناک: شما زمانی از شعارهای رئیس‌جمهور حمایت کردید، اما هم‌‌اکنون از سیاست‌های اقتصادی دولت انتقاد می‌کنید، دلیل این تغییر رویکرد چیست؟
خوش‌چهره: نخست این که به هیچ وجه من از روش اقتصادی آقای احمدی‌نژاد حمایت نکردم، چون اصلاً هیچ کاندیدایی مشی اقتصادی نداشت و ایشان هم می‌گفت که جهت‌گیری‌های من را قبول دارد و بنده به خاطر این‌که ایشان افکار من را قبول داشت، در یک مرحله از ایشان دفاع کردم و آن صحبت‌ها و دفاعیات هم برنامه‌های اقتصادی ایشان نبود، بلکه حرف‌های خودم بود که جهت‌گیری اقتصاد باید چگونه باشد و چون این ایراد شکلی وجود داشت، پس از ورود به شیوه‌ها و روش‌ها، اختلاف‌ها نمایان شد (نه تنها برای این دوست بلکه برای هر دوست دیگری هم همین طور است) بالاخره این حرف‌های قشنگ زده می‌شود، باید دید که آیا حرف‌ها و شعارهای دیگران مصادره شده است یا واقعاً این حرف‌ها، باور افراد نیز هست و آیا این باور یک باور سطحی است یا یک باور عمقی. برخی از داوطلبان مجلس، ممکن است عمدتاً با مصادره شعارهای دیگران حرف‌های خوبی هم بزنند. هرکس هم که می‌بیند، آنها را می‌پسندد. ولی مهم این است که این شعارها را قبول داشته باشد؛ مثلاً این جا افتاده است که عدالت یعنی کمک به روستایی و هر چه که اسم روستایی داشته باشد، مجلس هفتم هم به نام اجرای عدالت به آن رأی داد. منِ خوش چهره با عدالت مخالف نیستم، با سطحی‌نگری مخالفم؛ مثلاً همین طرح گازرسانی روستایی با بار مالی 1/1 میلیارد دلاری که به هیچ وجه نه توجیه اقتصادی دارد و نه توجیه منطقی و من هم به شدت با آن مخالفت کردم و در عین حال دولت نیز به آن اعتراض داشت که مورد تأیید ما هم هست، ولی مجلس به آن رأی داد.
در حالی که در خوشبینانه‌ترین حالت، آمار رسمی نشان می‌دهد که 75 درصد جمعیت کشور شهری و 25 درصد روستایی است، حالا این که ما بیشتر منابع را برای اجرای عدالت به روستاها اختصاص دهیم، دقیقا عکس عدالت است.
تابناک: لیست‌های انتخاباتی گوناگونی برای انتخابات مجلس هشتم ارایه شده است، آنها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوش‌چهره: بسیاری از مشکلاتی که هم‌‌اکنون با آن روبه‌رو هستیم، به خاطر عمل به اسلام نیست، بلکه به خاطر نداشتن التزام به اسلام به ویژه در زمینه‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری است و به خاطر نافرمانی خداست. خداوند در قرآن امر فرموده امانت را به اهلش بسپارید؛ مسئولیت هم امانت است. در هر رده و جایگاهی که باشد. اما منظور از اهل چیست؟ خداوند مثلا درباره حضرت موسی(ع) قوی و امین را اشاره می‌کند. آموزه‌های دینی توانا بودن و سلامت نفس را شاخص قرار می‌دهد.
مشکل ما ملاحظات حزبی، قبیله‌ای و قومی است که باعث می‌شود مسندهای کلیدی به افرادی داده شود که توانایی اجرا ندارند. من بر این باورم که در لیست‌های ارایه شده، فرمان خداوند خوب اجرا نشده است. در برخی از موارد دیده شده است که شخص دیگری که تواناتر بوده چون با ماها همخوانی ندارد و یا بعداً از آن نمی‌توان استفاده جریانی، صنفی و گروهی کرد، به راحتی کنار گذاشته شده است. این آفتها باید از جناح‌های گوناگون حذف شود. اگر این گونه شد، ما به سوی آموزه‌های اسلامی حرکت کرده‌ایم و تازه می‌توان امیدوار شد که انتخاب اصلح به مفهوم اصلح واقعی انجام می‌شود.
مثلاً در همین دویست تا نماینده اصولگرای مجلس هفتم، چهره‌هایی را می‌دیدیم که روزنامه‌ها فساد اقتصادی آنها را مطرح می‌کردند یا مفاسد اخلاقی برخی از آنها را. اما به هر حال اصولگرا بودند!
در آغاز کار مجلس فشار ما زیاد بود، اما در ادامه مجلس، عده‌ای که مقاومت می‌کردند، با نام اصولگرایان مستقل و بعدها حزب‌ا... مجلس و... انشعاب پیدا کردند. منتها به خاطر جلوگیری از تفرقه در سال اتحاد ملی همه با نام اصولگرا به فعالیت خود ادامه دادند و از یک انسجام رفتاری برخوردار بودیم، به ویژه در رویارویی با مسائل خارجی.
تابناک: نظر شما درباره تخریب اشخاص توسط برخی جریان‌ها و افراد چیست؟
خوش‌چهره: نمی‌توان شعار «هدف، وسیله را توجیه می‌کند» سر داد و دروغ گفت و حذف کرد و ... و یا همه را مخالف اسلام دانست. به نظر من، اینها از بدآموزی‌ها و برخورد با منافقین و مارکسیست‌هاست که برخی آن را یاد گرفته و متأسفانه در جبهه خود به کار می‌برند و یا می‌خواهند با تخریب شخصیت‌های نظام و تحجر مذهبی مثلاً با نفی دیگران، جریانی را که خودشان در آن هستند تأیید کنند، اعم از زن و مرد و الگوی مطلوب برخی از این زن‌ها هم ابریشم‌چی و مریم عضدانلو و ... است.
هم‌‌اکنون هم اگر بسیاری از مواضع و مقتضیات روز را نگاه کنید، می‌بینید که با منافع ملی تضاد دارد؛ یعنی بسیاری از سیاست‌های جاری منافع ملی را به مخاطره می‌اندازد و در قالب شعارهای ارزشی با نام شعارهای اقتصادی، امنیتی و اقتصادی و ... در سطح جامعه مطرح می‌شود.
تابناک: در بودجه سال 87 چه قیمتی برای نفت لحاظ شد؟ میزان وابستگی بودجه به صادرات نفتی چقدر است و چه مقدار افزایش یافته است؟
خوش‌چهره: شاید از لحاظ حسابداری، قیمت نفت در بودجه مهم باشد، اما در کل باید میزان وابستگی بودجه به صادرات نفتی مورد بررسی قرار گیرد و آن را با میزان در نظر گرفته شده در چشم‌انداز بیست ساله مقایسه کرد.
متأسفانه در سال‌های اخیر یعنی از زمان آغاز مجلس هفتم، هر دو دولت در تناقض با چشم‌انداز عمل کردند؛ یعنی روند وابستگی بودجه به نفت یک روند افزایشی و معنی‌دار بود. دولت آقای خاتمی در بودجه باید 2/14 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی را خرج می‌کرد که این مبلغ را در لایحه بودجه آورد، ولی تا آخر سال ناخنک‌های بسیاری به صندوق ذخیره ارزی زد. دولت نهم هم در نخستین سال خود، حدود پانزده میلیارد دلار باید از درآمدهای نفتی را مصرف می‌کرد، ولی سرانجام مطالبات خودش را نزدیک سه برابر یعنی حدود چهل میلیارد دلار کرد و در لایحه نیز آن را گنجاند و همان موقع، بیان کردیم که حجم بالای پول، باعث تورم شدید می‌شود که اثرات و تورم خود را در آن سال و سال‌های آینده نشان داد.
امسال وابستگی لایحه بودجه به نفت در محاسباتی که ما انجام دادیم، نزدیک به 65 میلیارد دلار است.
تابناک: با توجه به این روند، مجلس چه مقدار بودجه سال 87 را تغییر داد؟
خوش‌چهره: با توجه به اعتراضات دولت و سخنگوی دولت، من اشاره کردم که این آزمون سنجش غیرت مجلس است که اگر رئیس مجلس نمی‌داد، ما پاسخ می‌دادیم.
خوشبختانه رئیس مجلس پاسخ داد و اشاره کرد که اولا لایحه بودجه اشکالات شکلی داشته یعنی در ماده واحده باید بودجه عمومی، بودجه کل، بودجه شرکت‌ها، بودجه بانک‌ها و ... باشد. در حالی که بودجه شرکت‌های دولتی که دو سوم بودجه است، آورده نشده بود که در این صورت، لایحه بودجه را از بررسی دور می‌کند، اما مجلس و کمیسیون تلفیق این نقص را رفع کردند؛ یعنی تبصره‌هایی آوردند که مربوط به نظم و نسق دادن نظارت بر لایحه بودجه بود. در کل تغییرات از نظر رقمی 3% افزایش داشته است. معمولاً در هر سال، تغییرات حدود 5 تا 10% است که امسال از نظر تغییرات، کمترین درصد را داشته است.
تابناک: تحلیل شما درباره سخنان اخیر سخنگوی دولت که ما مسئولیت تورم‌زایی بودجه را نمیپذیریم، چیست؟
خوش‌چهره: درباره این اظهار‌نظرهای رسمی دولت، باید به چند نکته اشاره کرد؛ اولا اشاره شده است که مجلس تغییرات داده و نظر دولت را تأمین نکرده است که این خلاف قانون اساسی است. مجلس در رأس امور، یعنی دولت صرفاً منابع و درآمدهای خود و مصارف و هزینه‌های خود را پیشنهاد می‌دهد. این مجلس است که فراتر از اهداف دولت (هر دولتی می‌خواهد دوره چهار ساله خود را کارآمد نشان دهد)، فراتر از مسائل، منافع ملی را در نظر بگیرد. چون ممکن است دولت برای تحقق شعارهای ارزشی و آرمانی خود همه منافع ملی و چاه‌های نفت را تا آنجا که بتواند، استحصال کرده و بفروشد که بگوید من به شعارهای خود عمل کرده‌ام؛ بنابراین، این مجلس است که باید منافع و مصالح را فراتر از دولت در نظر داشته باشد. پس این جایگاه به خوبی درک نشده است. برخی گمان می‌کنند بودجه‌ای که از طرف دولت می‌آید، باید تصویب شود. رأس امور بودن این نیست، رأس امور بودن یعنی این‌که این مجلس است که باید تصمیم بگیرد و ببیند کار کارشناسی دولت انجام شده است یا نه.
جمله قابل تأملی که من شنیدم، این‌که رئیس دولت اشاره کرده من صد ساعت روی بودجه کار کرده‌ام و این معنای این شده که این کار یک کار برجسته علمی است و مجلس متهم شده که حداقل کار را انجام داده، در حالی که کمیسیون تلفیق مطلبی را آورد که ساعت‌ها کار کارشناسی کرده و رأی‌گیری مجلس نیز در پایان کار یک رأی‌گیری صوری است، صورت گرفت. این سخن رئیس‌جمهور، نه تنها سخن مثبتی نیست، بلکه شبهه‌برانگیز است. مگر لایحه بودجه را رئیس دولت تعیین می‌کند که صد ساعت کار کرده؟ البته می‌تواند یک سری اولویت بندی را دنبال کند؛ اما بودجه یک کار تخصصی است.
رئیس دولت مگر چه کسی بوده است؟ کسی که تا سه سال پیش تخصصی در زمینه کارهای عمرانی (البته در جایگاه خود واجد ارزش) داشته است؟ حال آنکه این کار، یک منطق بودجه نویسی دارد. البته کار کارشناسی مجلس را هم به طور 100 درصد تأیید نمی‌کنم، ولی این ناسپاسی و بی انصافی است که فرایند تصویب و بررسی مجلس را 100 درصد رد کنیم و زیر سؤال ببریم.
تابناک: نرخ تورم اعلام شده از سوی بانک مرکزی 20 درصد است، نظر شما درباره این رقم چیست؟ آیا آن را واقعی می‌دانید؟
خوش‌چهره: قطعاً شاخصی که برای تورم در نظر می‌گیرند، یک شاخص کلی است و نمی‌تواند برای تحلیل‌ها قابل استناد باشد. تورم زمانی می‌تواند مورد استفاده باشد که اولاً بر حسب نقطه جغرافیایی، بخش‌های اقتصادی یا بر حسب گروه‌های درآمدی باشد. سبد شاخص هزینه‌ها یک بسته است که حدود سیصد قلم کالاست که همگی وزن واقعی خود را ندارند. تورم از نظر گروه‌های درآمدی بالای 30 درصد است. افزایش 100 درصد اجاره، افزایش 30 تا 40 درصد قیمت مواد غذایی، (در سبد گروه‌های کم درآمد و میانی)، هزینه‌های حمل و نقل، بهداشت و درمان، بین 30 تا 40 درصد متناسب با گروه اجتماعی (دهک اول تا چهارم و پنجم) متفاوت است. در سطح کلان هم قطعاً برای گروه‌های کم درآمد و میانی تورم حدود 30 تا 40 درصد است.
تابناک: با توجه به نرخ تورم موجود و جایگاه نظارتی مجلس، این شایبه در بین نخبگان و مردم پدید آمده است که مجلس جایگاه نظارتی خود را از دست داده و ناظر نیست و بیشتر مطیع است.
خوش‌چهره: باید گفت که مجلس در دو حوزه کار می‌کند:
1ـ قانونگذاری
2ـ نظارت
یکی از ایرادات پایه‌ای به مجالس ما، این است که مجالس بعضاً یا قریب به اتفاق نسبت به حوزه نظارتی در حد و قواره مطلوب خود نیستند. نظارت یعنی منابعی که به دولت داده شد، باید بررسی شود که درست تخصیص داده شده است یا نه. انحراف در تخصیص منابع، یکی از ویژگی‌های مهم نظارتی است. کارکرد دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها متناسب با لایحه بودجه، متناسب با قانون چهارم، جهت‌گیری در راستای چشم‌انداز و ... متأسفانه ابزارهای نظارتی خوب نبوده و به ویژه در مجلس هفتم تحت تعریف نادرستی که از تعامل شده (نبود تنش بین دولت و مجلس) در این حد کاهش داده است؛ یعنی یک تعامل سلبی به جای این که به دنبال یک تعامل ایجابی باشند و به دنبال تفاهم و درک درست و محتوایی، رشد و توسعه و ... باشند که در پایان به فرافکنی کشیده شده است.
هزینه اختلالات را باید مردم پرداخت کنند، در حالی که دولت و مجلس اختلالات را به عهده دیگری می‌اندازند که باید هر کدام پاسخگوی مسئولیت‌های خود باشند. در سال 84 و اواخر دوره مجلس ششم، کارهایی انجام شد. از جمله کاهش نرخ بهره (که باعث رونق تولید می‌شود) و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی (شرکا) و رئیس بانک مرکزی طبق آماری که ارایه دادند، تورم 4 درصد کاهش پیدا کرده است که نتیجه تصمیمات مجلس و دولت بوده است؛ بنابراین در سال 84 نسبت به دوره گذشته شاهد کاهش 4 درصد نرخ تورم بودیم.
برخی سیاست‌های دولت نهم مانند برداشت بی‌رویه از صندوق ذخیره ارزی، پمپاژ پول در اقتصاد و مباحث دیگر هرچند با نام پروژه‌های زیربنایی، افزایش اشتغال و ... بود، ولی چون شیوه‌های درستی به کار گرفته نشد، در برخی موارد آثار تورمی خود را نشان داد.
تابناک: به عنوان یک اصولگرای منتقد دولت، نقاط افتراق و اشتراک شما با اصولگرایان حامی دولت و اصلاح‌طلبان چیست؟
خوش‌چهره: در سال 62 و 63 امام درباره اشکالات و جریان حاکم اشاره داشتند که ریشه مشکلات در حب و بغض است، چون افراد یک سری را دوست دارند یا گرایش به یک جریان دارند، حاضر نیستند بدی‌های آنان را ببینند یا بشنوند. حب باعث غفلت می‌شود و به دنبال آن، چون جریان یا گروهی را دوست نداریم، حاضر نیستیم خوبی‌های آنان را ببینیم و بپذیریم. فارغ از حب و بغض هر چه ایراد هست و هر چه خوبی هم هست، هر دو باید گفته شود. این اساس کار ماست؛ بنابراین مجلس و دولت هر جا ایراد دارد، ما وظیفه شرعی خود می‌دانیم که بگوییم، اما این برای برخی‌ها که واژه اصولگرایی را هم به کار می‌برند، خوب جا نیفتاده و گمان می‌کنند درباره نقص‌های دولت باید سکوت شود یا صرفاً باید از دولت تعریف بشود.
در مجلس نیز در مواردی که اقلیت طرح‌های خوبی داشتند، با این‌که ما جزو اصولگرایان بودیم، از آنها دفاع می‌کردیم و یا طرح‌هایی از اکثریت بود که ما مخالف آن بودیم؛ مثل مدرک دکترا و فوق لیسانس در انتخابات که این، برای برخی سنگین بود.
تابناک: در آغاز کار مجلس هفتم، طرح تثبیت قیمت‌ها تصویب شد، کارآیی و نتایج آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوش‌چهره: طرح تثبیت قیمت‌ها خوب جا نیفتاده است. در سال اول مجلس در زمان آقای خاتمی، تورم یکی از دغدغه‌های جدی بود که طرح رفع موانع از سر راه تولید را دادیم. تورم دلایل گوناگونی دارد؛ فشار ناشی از هزینه، تقاضا و عامل روانی در تورم تأثیرگذار است. در اقتصاد ایران، عامل روانی تورم با ضریب بالاتر از عوامل دیگر تأثیر می‌گذارد.
در عامل روانی چند بحث نقش دارد؛ یکی از این عوامل بنزین است. افزایش سهم کنونی مصرف بنزین با مشکل خاص خود، باعث تورم می‌شود. به همین خاطر پیشنهاد دادیم سه قلم را که نهاده‌های آن مربوط به دولت بود، یک سال تثبیت کنیم که آثار روانی کاهش یابد. (آب، برق، تلفن و بنزین) که هزینه‌های پست و ... را اضافه کردند، آن هم برای یک سال و برای جلوگیری از آثار روانی تورم. برخی‌ها به غلط (چه موافقین و مخالفان) نام آن را طرح تثبیت قیمت‌ها گذاشتند. در ادبیات اقتصادی، نمی‌توان قیمت‌ها را تثبیت کرد، چون متأثر از عوامل گوناگونی است.
تثبیت به عنوان یک هدف برنامه‌ریزی مطرح نمی‌شود، مگر در سیاست‌های کوتاه مدتی که در آن سال قابل پیش‌بینی بود، در آن یک سال هم جواب داد. سال بعد به عنوان قانون برنامه‌ای به آن توجه نکردیم.
سال بعد دولت عوض شد، بدون این که مجلس گفته باشد، رئیس‌جمهور آن را به عنوان یک اصل در بودجه آورد که در برخی جاها مخالفت شد، ولی اظهارنظر رسمی دولت بود که امسال نیز بسیاری از نمایندگان مخالف آن هستند، زیرا منطق اقتصادی خود را در بر ندارد؛ بنابراین واژه تثبیت قیمت‌ها واژه نادرستی است و ما آن را برای بلند مدت و حتی میان مدت نمیپذیریم.
اصغر صمصامی ::: دوشنبه 86/12/20::: ساعت 1:28 عصر
.jpg)
